آموزش فنون مطالعه (قسمت اول)

فنون مطالعه

قسمت اول

با عرض سلام  وادب خدمت کاربران سایت مادسیج  در این پست قصد داریم به معرفی و بررسی فنون مطالعه که می تواند برای دانش آموزان و همه ی دانشجویان مفید باشد بپردازیم  هدف این است که در تقریباً 10 پست به طور کامل ،مفید و مختصر بهترین فنون مطالعه را در اختیار شما عزیزان قرار دهیم و در انتهای هر پست نتیجه گیری کاملی از آن داشته باشیم .

آمادگی برای مطالعه

مقدمات و شرایط اولیه ی لازم برای آغاز مطالعه چیست؟آیا تا کنون دقت کرده اید که هر جلسه ی مطالعه ی شما چگونه شروع می شود؟

شاید کمتردقت کرده باشید که یکی از نقطه ضعفهای اساسی بیشتر دانش آموزان به نحوه ی آغاز مطالعه باز میگردد. مطالعه بدون کسب

آمادگیه ای لازم،مانند شنا کردن بدون یادگیری مهارتهای شنا است.کسی که بی مقدمه وارد مطالعه شود علاوه بر این که چیز زیادی یاد نخواهدگرفت،زمان زیادی را هم از دست خواهد داد.

مکان مطالعه

دانش آموزان در خصوص مکان مطالعه عادتهای متفاوتی دارند.مطالعه در منزل،پارک و کتابخانه های عمومی از رایجترین مکانهای مطالعه محسوب میشوند.آنچه در این باره باید بدانید این است که محیط و مکان مطالعه علاوه برداشتن شرایطی چون سکوت و آرامش، باید تا حد امکان ثابت و بدون تنوع باشد.اگر واقعا میخواهید با تمرکز مطالعه نمایید باید سعی کنید که خود را به محیط یکنواخت و ثابت عادت دهید.بنابراین فضاهای عمومی مانند پارک،برای یک مطالعه جدّی،مکان مناسبی محسوب نمیشود.تغییرات مکرردر دکور اتاق و یا مکان مطالعه نیزچون مخلّ تمرکز میشوند توصیه نمیگردد.بعضیها دوست دارند موقع مطالعه کسان دیگری مانند دوستان دور و برشان باشند.اگر هدف از این کار مطالعه گروهی و رفع اشکال باشد خوب است،اما در هرحال،باید زمانهایی برای مطالعه فردی–به صورت تنها– در نظر گرفته شود.اگر میتوانید – و امکانات لازم را دارید– بهترین مکان برای مطالعه ی توام با تمرکز،منزل خودتان و البته یک اتاق مشخص است و اگر علیرغم فراهم بودن امکانات و شرایط وهمکاری اعضاء خانواده،باز دوست دارید که در فضاهای دیگری مطالعه نمایید،احتمالا باید در نیّت جدّی خود برای درس خواندن شک کنید.

برای مطالعه جدّی و توام با تمرکز،یک فضای ثابت و یکنواخت بهترین مکان است.

هدفمندی مطالعه

این موضوع را از زوایای مختلف میتوان مورد بحث قرار داد.یک بعد مهم هدفمندی به نیّات و ایده ها و انگیزه های شما برمیگردد.بعد دیگر آن به آرامش ذهنی و نظم رفتاری شما مربوط است.یکی دیگر از ابعاد آن این است که شما چه قدر مهارتها و ظرافتهای لازم دربرنامهریزی و بهخصوص پیشبینی تغییرات به خرج دهید.یعنی اینکه اگر قسمتی از برنامه ی شما اجرا نشد و یا طولانی شدن یک برنامه منجر به هم خوردن برنامه های دیگر شد چه طرحهای هدفمندی را پیشبینی کرده باشید.اگرچه درخصوص هر یک از ابعاد در قسمتهای بعدی صحبت خواهیم کرد.اما برای این که در این قسمت هم به نتیجه ای رسیده باشیم به این نکته اشاره میکنیم که هدفمندی در مطالعه یعنی داشتن یک ذهنیت روشن و شفاف درباره ی اهداف برنامه ها و پیشبینیهای لازم. به عبارت دیگربا یک ذهن ابهامگرا و پیچیده و سردرگم نمیتوان مطالعه ای موفق داشت.اگر از پس خود برنمیآیید به مشاور مراجعه کنید.

باید به طور شفاف بدانید که چه در مغز شما میگذرد و چه میخواهید بکنید.

آغاز هشیارانه

ما در این جا برای بیداری و هشیاری تعاریف متفاوتی رادرنظر میگیریم.هشیاری یعنی داشتن یک آگاهی ارادی و به عبارت بهتر یعنی بیداری آگاهانه.بسیاری از دانش آموزان برای ورود به مطالعه بیدار هستند ولی هشیاری لازم را ندارند.شاید برای شما پیش آمده که مطالعه درسی را شروع کرده اید اما بعد از گذشتن دقایقی،تازه متوجه شدهاید که اصلا نمیدانید چه میکنید! دچار حواس پرتی میشوید و یا مطالب را خوب درک نمیکنید.مطالعه ی شما وقتی هشیارانه است که شما از لحظه ی شروع مطالعه– و بعد در لحظه لحظه ی ادامه ی آن– بدانید که دارید چه میکنید و کاملا کنترل ارادی بر رفتار خود داشته باشید.چگونه میتوان مطالعه را هشیارانه آغاز کرد؟وضو بگیرید، نیت کنید،برای یکی دو دقیقه چشمان خود را ببندید و افکارتان را بر روی کاری که میخواهید انجام دهید متمرکز سازید،یک تذکر آمرانه و جلب توجه کننده به خودتان بدهید– مثلا باصدای بلند به خود دستور بدهید که من در این لحظه با آمادگی کامل میخواهم مطالعه این قسمت از کتاب را شروع کنم–،یک علامت یا رمزبخصوص را برای خود تعیین کنید .

تمرین خودآگاهی و تقویت هشیاری،کیفیت آغاز و ادامهی مطالعه را افزایش خواهد داد.

عوامل کاهنده ی روحیه

عوامل تضعیف روحیه از آفتهای بسیار مهم در کنکور هستند.دانش آموزان علاوه بر عواملی مانند ضعف پایه ای در دروس،ویا کمبود امکانات و شرایط آموزشی،از افکاری که باعث افت روحیه میشوند نیز آسیب می پذیرند.آیا عوامل کاهنده ی روحیه و افت انگیزه را می شناسید؟ فکر میکنید در این میان،مهمترین عامل کدام است؟

جوّ تبلیغاتی

کنکور درحال حاضر بیش از اندازه با هیاهو و تبلیغات آمیخته شده است و متاسفانه هر کس به نوعی در ایجاد چنین فضایی نقشی دارد. تعداد زیاد شرکت کنندگان و در مقابل تعداد کم قبولیها،احتمال موفقیت را درکنکور کاهش میدهد.این مساله باعث حساسیت و اضطراب والدین وخود دانش آموزان شده وآنان را به تکاپوی بیشتر وادار میکند.کم کاری های سالهای قبل وجمع شدن همه ی تلاشها و فعالیتها برای یکسال،دانش آموزان را مجبور به تحمل یک دوره ی سخت، و استرس ناشی از آن می کند.لذا دانش آموزان به استفاده از هرامکانی از قبیل کتاب وآموزشگاه وکنکورهای آموزشی وغیره متوسل می شوند. مؤسسات چاپ کتب و آموزشگاههای کنکوری هم برای عقب نماندن ازکورس رقابت باسایرین و کسب درآمدهای بیشتر، تنور کنکور را داغتر میکنند.عوامل دیگری هم به شکلهای دیگر در تبلیغاتی و هیجانی شدن فضای کنکوردخیل هستند . آنچه در این میان میماند دانش آموزان هستند با آرزوهایشان،و سردرگمی این که بالاخره چه باید بکنند تا عقب نمانند؟ توجه داشته باشید که از این شرایط بیشتر دانش آموزانی لطمه میخورندکه عاطفیترو تلقین پذیرتر هستند.

هر چه بیشتر تابع تبلیغات و هیاهوی کنکور باشید از تواناییهای موجود خود کمتر استفاده خواهید کرد.

مقایسه ها

بسیاری از دانش آموزان به صورت خودآگاه یا نا خودآگاه به مقایسه ی خود یا دیگران پرداخته و هر فردکنکوری را به نوعی رقیب خود تلقی میکنند.گاهی دانش آموزان وضعیت خودشان رابا دیگر دوستان وهمکلاسیها مقایسه میکنند وآن را ملاکی برای پبشرفت،یا عقبماندگی خودقرارمیدهند.این که مثلا فلانی چند ساعت بیدار میماند،چند ساعت درس میخواند،کدام آموزشگاهها میرود،چند درصد از هر درس تست میزند،کداممعلمهای خصوصی را دارد و….،برای بعضی از دانشآموزان به عنوان مهمترین سوژه فکری در میآید.

گاهی هم دانش آموزان به جای این که خود اقدام به مقایسه کنند،تحت تاثیرصحبتها وحرفهای دوستانی قرار میگیرندکه با شور وحرارت

ازفعالیتها و درس خواندنهای خود دم میزنند.معمولا کسی که برای کنکور واقعا میخواند بیش از آن که وقت خود را صرف جلب توجه دیگران بکند برکار اصلی خویش تمرکز مینماید.اما کسانی که سروصدا راه میاندازند و از کارها و برنامهها و بیداریهای خود حرف میزنند دچار بزرگنمایی شده و در واقعیتها غلو میکنند.بنابراین،تحت تاثیر چنین افرادی قرارگرفتن،موجب نوعی توهّم خواهد شد که باید ازآن دوری کرد.مقایسه برای بعضی از دانش آموزان قویتر هم میتواند مشکلساز باشد.دانش آموزی که در جمع همکلاسیها یا دوستانش خود را قویتر و برتر ارزیابی میکند،ممکن است با اکتفا به این مقایسه از خود بیشتر مایه نگذارد و با آنچه دارد راضی شود.

مقایسه کردن ملاک خوبی برای پیشرفت نیست و معمولا به نفع شما تمام نمیشود،انتظاراتتان را از خود بالا ببرید.

استدلال های نابجا

گاهی دانش آموزان تحت تاثیر فشارهای درسی و ترس از نتیجه نگرفتن،به استدلالهای نابجا،روی می آورند.این استدلالها معمولا به عنوان وسیله ای ناخوداگاه برای فرار از واقعیتها و کاستن تنشهای درونی مورد استفاده قرار میگیرند.دانش آموزی بر مبنای اطلاعات ناقص ، دلیل می آورد که فلانکس با فلان معدل و رتبه ی بالا نتوانست درکنکور قبول شود و با این استدلال، کم کاریهای خود را توجیه می نماید.کس دیگر بدون داشتن آمادگیهای لازم،برای خود تحلیل میکند که باید 10-12ساعت در روز درس بخواند تا موفق شود، دانش آموزی اگر یکی دوروز از برنامه ی خود عقب افتاد براساس استدلالی معیوب و از شدت ناراحتی و اضطراب،فرصتهای موجود را از هم دست میدهد،و دانش آموزانی هم کمبود امکانات مالی و کمبودهای دیگر را مبنای پیشداوریهای منفی خود قرار میدهند.نکته ی مهم در این استدلالها، قضاوت بر مبنای اطلاعات وشواهد نامطمئن،ناقص و گاه نادرست است.

استدلالها و توجیههای نادرست و معیوب،ابزارهایی برای فرار از واقعیت هستند،مراقب آنها باشید.

عامل درونی

فکرمی کنید مهمترین عامل کاهنده ی روحیه چیست؟ نکاتی که به آنها اشاره شد به اضافه ی موارد زیاد دیگری میتوانند عواملی برای کاهش انگیزه و افت روحیه باشند،اما شاید باور نکنید که مهمترین عامل در این باره خود شما هستید! هیچ عاملی در کنکور مانند داشتن افکار و نگرشهای منفی به عنوان ترمز موفقیت عمل نمیکند.جایگزینی تفکر احساسی به جای تفکر منطقی،و غلبه ی هیجانات کنترل نشده برنظم فکری ورفتاری،موجب تقویت افکار منفی میشوند.ما معمولا سعی میکنیم ضعفهای درونی خودرا باعوامل بیرونی توجیه کنیم.در اینجا بیش ازآن که خودعوامل بیرونی مهم باشند توجیههای درونی ما اهمیت بیشتری دارند.منفی نگاه کردن به مسائل،روحیه ی منفی را در ما تقویت خواهد کرد.این موضوع مختص به کنکور نیست و شامل همه ی مسائل زندگی می شود.

اگر فکر میکنید که موفق میشوید یا شکست میخورید،در هر صورت درست فکر کرده اید!

جمع بندی قسمت اول

1 –  برای مطالعه جدّی و توام با تمرکز،یک فضای ثابت و یکنواخت بهترین مکان است.

2 – باید به طور شفاف بدانید که چه در مغز شما میگذرد و چه میخواهید بکنید.

3-  تمرین خودآگاهی و تقویت هشیاری،کیفیت آغاز و ادامه ی مطالعه را افزایش خواهد داد.

4- هر چه بیشتر تابع تبلیغات و هیاهوی کنکور باشید از تواناییهای موجود خود کمتر استفاده خواهید کرد.

5- مقایسه کردن ملاک خوبی برای پیشرفت نیست و معمولا به نفع شما تمام نمی شود،انتظاراتتان را از خود بالا ببرید.

6- استدلالها و توجیههای نادرست و معیوب،ابزارهایی برای فرار از واقعیت هستند،مراقب آنها باشید.

7- اگر فکر میکنید که موفق میشوید یا شکست میخورید،در هر صورت درست فکر کرده اید!

 قسمت بعدي