آموزش فنون مطالعه (قسمت ششم)

آموزش فنون مطالعه

استفاده از توانایی ها

وقتی ازدانش آموزان سؤال میکنیم که: از چند درصد توانایی های خود استفاده می کنید ؟ اگر چه پاسخها متفاوت است، اما کمتر کسی ادعا داردکه به طورکامل از تواناییهای خود بهره می برد.تجربه نشان داده است که ارزیابی دانش آموزان درباره ی استفاده ازتواناییهایشان بین 40 – 80 درصد است. امکان داردکه این میزان درهمه ی زمانها یکسان نباشد و دچارافت و خیز شود. همچنین، این افت و خیز ممکن است هم درمورد دانش آموزان قوی و هم دانش آموزان ضعیف اتفاق بیفتد.چرا نمیتوانیم ازهمه ی تواناییها و انرژی خود برای کاری که آنرا مهم میدانیم، استفاده کنیم؟بقیه توان وانرژی ماکجا می رود وصرف چه چیزیهایی می شود؟

تقسیم انرژی

به طورحتم، منظور ازتقسیم انرژی در ورزشهایی مانند دو ومیدانی، شنا و فوتبال را می دانید.یک دونده ی استقامت،از ابتدای مسیر باید به نحوی انرژی خودرا تقسیم کند که نه همه ی آن را در ابتدای حرکت صرف نماید و نه در آخر کم بیاورد. این موضوع درباره ی درس خواندن و بخصوص کنکور نیز مصداق دارد.نباید آن چنان تند بروید که بعدها دچار مشکل شوید  و نه آن چنان کند،که نتوانید از تواناییها یتان استفاده ی مطلوب ببرید.لازم است شما هم مانند آن دونده ی استقامت، نمای ذهنی و کلی از مسیرداشته باشید تا برنامه ی کاری خود را براساس آن تنظیم کنید ممکن است امروز خیلی سرحال باشید و بتوانید زیاد درس بخوانید ، اما اگر اوضاع به همین صورت نبود چه می کنید؟ همیشه اعتدال بهترین روش است و زرنگی شما درتهیه ی برنامه،تنظیم یک برنامه ی اعتدالی است.

با ترسیم یک دورنمای کلی ازمسیرحرکت درذهن خود،انرژی خود را به صورت متعادل دراین مسیرتنظیم کنید.

کنترل انرژی

یکی از عواملی که موجب میشود نتوانید از تواناییهای خود استفاده ی بهینه کنید صرف انرژی برای اموری است که در ایام درس خواندن– به خصوص کنکور–کم اهمیت تلقی می شود. اگر نتوانید کنترل انرژی خود را به دست بگیرید،باید ضرر و زیان بعدی را هم بپذیرید و تحمل کنید.برای روشن شدن منظور به سه مثال اکتفا می کنیم.شما میتوانید موارد دیگری رابه آنها بیافزایید. یکی ازعادتها و مشغولیات ذهنی که باعث حدر رفتن گسترده ی انرژی و وقت می شود،تلویزیون است.عادت به مشاهده ی سریالها و برنامه های مختلف ، تنها از نظر زمانیکه صرف دیدن آنها می کنید مشکل سازنیستند بلکه تاثیرات بعدی آنها مهمتر است.بعد ازدیدن یک سریال،حتی اگر تلویزیون راخاموش کنید ، عملا سوژه ی سریال درذهن شما جریان دارد و تمام نشده است.این که چه اتفاقاتی درسریال روی داده واحتمالا درقسمتهای بعدی چه می شود تامدتی ذهن را به خود مشغول می سازند.موضوعات ورزشی،به خصوص فوتبال هم مشغلهای ذهنی است که اگر چه جالب هم باشند باید کنترل شوند. پیگیری اخبار ورزشی،جر ّو بحثهای قرمزو آبی،خرید روزنامه های ورزشی و مواردی مشابه،آن هم با حساسیتهای زیادی که بعضیها دارند،موضوعاتی نیستند که خیلی ارزش وقت صرف کردن داشته باشند،به ویژه برای کسیکه کنکوری است. جر و بحثهای خانوادگی و هرگونه گفتگوهای تنشزا درباره ی درسخواندن، کنکور و موضوعات دیگر،با افراد خانواده یا دوستان به لحاظ انرژی و وقتی که صرف می شود،بایدکنترل شوند.حساسیتهای بی مورد درباره ی این که حتما باید حرف خود را به کرسی بنشانید و ثابت کنید که حق باشماست، غیر از اتلاف وقت و انرژی، ثمری نخواهد داشت .

هر سوژه ومشغله ی ذهنی،ارزش وقت صرف کردن ندارد.انرژی خود را برای کارهای اصلی،کنترل و ذخیره کنید.

عادت های مهار نشده

اگر چه مثالهای بحث قبلی، جزء عادتهای مهار نشده هم محسوب می شوند،اما به لحاظ اهمیت موضوع،به مصادیق دیگر مساله از زاویه ای دیگر اشاره می شود هرکدام از ما عادتهای زیادی داریم که ممکن است بد یا خوب باشند.آن چه دربحث حاضراهمیت دارد،میزان توانایی ما درمهار  عادتهای نامطلوب است.ایام کنکور زمان مناسبی برای تغییر عادتها نیست. بنابراین به عنوان دانش آموز دبیرستانی،سعی کنید عادتهای نامطلوب ومشکل ساز را تاقبل ازکنکور تغییردهید.اگرهم کنکوری هستید،توصیه میکنیم درمورد عادتهای بد اماکم اهمیت اقدامی انجام ندهیدو اصلاح آنها را به زمانی دیگر موکول سازید.اماعادتهایی هستند که عدم توجه به آنهامی تواند مشکل آفرین باشد،به هرحال،چه

دانش آموزان دبیرستانی و چه کنکوریها،باید نسبت به عادتهای مهارنشده ی مهم،حساسیت نشان دهند.به عنوان مثال،زیاد تلویزیون دیدن عادتی است که باید مهار شود.هستندکسانی که با قصد نیم ساعت یایک ساعت پای تلویزیون مینشینند و تا به خود بیایند چند ساعت وقت تلف شده روی دستشان میماند.مطالعه درحالتهای خوابیده و لمیده ومطالعه روی تخت خواب نیز از عادتهای نامطلوبی هستند که درصورت مهار نشدن مشکل ساز خواهند بود.بعضی ها بساط مطالعه خودرامقابل تلویزیون پهن میکنند بعضی ها هنگام مطالعه به صرف تنقلات و خوردنیهای دیگر می پردازند، بعضی ها زمان مطالعه راه میروند و یا با صدای بلند درس می خوانند، و بعضیها…، همه ی  اینها عادتهایی هستند که اگر مهار نشوند باعث افت تواناییها خواهند شد.اگر  واقعا انگیزه ای قوی برای درس خواندن و موفقیت دارید، باید بتوانید این عادتها را به کنترل خود درآورده و تغییردهید.

با مهار و کنترل عادتهای نامطلوب،امکان استفاده بیشتر ازتواناییها و فرصتها را به وجود آورید.

افکار مزاحم

انسانها در هر زمانی سوژه هایی برای فکرکردن دارند اما محدودیت فرصتها و اولویت مسائل،ما را وادار می سازند در هر زمان به موضوعاتی بیندیشیم که مهمتر هستند.زمانی هم که به موضوعاتی که تصور می کنیم مهمتر هستند فکر می کنید، چون ذهن ما پویا است،گاهی افکار حاشیه ای و مزاحم جایی برای خود بازکرده و ذهن ما رامشغول می سازند . این افکار را، مزاحم می نامند. چون مسیرسوژه های اصلی ذهن را منحرف میکنند . بحث افکار مزاحم و راه های کنار آمدن با آنها مساله ی ساده ای نیست که درحال حاضرمزاحم تلقی میشود، در زمان و وقت مناسب می توانند موضوعاتی بسیار مهم باشند . به عنوان مثال ، این که دانش آموزی به آینده  و خوشبختی اش بیندیشد خوب است اما اگر قرار باشد این موضوع در ایام درس خواندن و یا درشرایط  کنکور ، بین سوژه های اصلی ذهن جا گیرد،فکر مزاحم تلقی خواهدشد.شناسایی افکار و محرکهای مزاحم و غلبه  بر آنها ،ا زعوامل مهم تمرکز حواس و افزایش بازده مطالعه میباشد که درباره ی آن بیشترخواهیم گفت.

بایدمهارتهای مواجهه با افکارمزاحم رادرخود ایجاد و تقویت نمایید.

نتیجه گیری

قسمت بعدي                                                                               قسمت قبلي