معرفی رشته مهندسی صنایع

مقدمه

با پیشرفت سریع علوم و پیچیدگی روز افزون آن بالطبع سیستم های تولیدی و خدماتی نیز گسترش یافته است. در نتیجه برای اداره صحیح و مناسب واحدهای تولیدی و خدماتی به صورت سیستماتیك باید از تكنیك های علمی و پیشرفته استفاده کرد. حجم تولید و گستردگی خدمات آن چنان است كه رشته های مهندسی هم مانند شیمی برق ، مكانیك و غیره پاسخگوی كلیه مسائل این سیستمها نمی باشند چرا كه هر كدام از این رشته ها ویژگی خاص خود را دارند كه معمولا اسامی آنها نشان دهنده ماهیت آنهاست . مشكل عمده ای كه وجود دارد ارتباط میان این رشته ها و تعیین جایگاه دقیق و درست آنها در كنار هم در صنعت است كه از همین جا نیاز اساسی به یك ارتباط دهنده احساس می شود كه برای جبران چنین كمبودی در قرن بیستم از پیوند رشـــته های علوم  مدیریت ، اقتــصاد و رشته های مهندسی، رشته جدیدی به نــام مهندسی صنایع به وجود آمده است كه وظیفه یك ارتباط دهنده بین رشته های مختلف را به عهده دارد.

” آیا این بهترین روش است؟ ” این سوالی است که فکر یک مهندس صنایع را دائماً درگیر کرده است تا بدین وسیله بهترین راه و گزینه را برای تولید محصول پیدا و مسائل و مشکلات یک واحد صنعتی ،تولیدی ویا خدماتی را حل کند.  مهندس صنایع سعی می‌کند تا با یک نگرش سازمان یافته‌، مسائل‌ و مشکلات‌ کارخانه‌ را بررسی و تحلیل‌ کند و با حداقل‌ ورودی‌ ، به حداکثر خروجی‌ دست یابد.

تعریف  مهندسی صنایع

مهندسی صنایع رشته‌ ایست که با طراحی ، پیاده سازی و بهبود سیستم های یکپارچه ای از انسان، مواد ، اطلاعات ، تجهیزات و انرژی در ارتباط می‌باشد. از جمله زمينه هاي کاري اين رشته عبارتند از: مهندسي حرفه اي کيفيت، تضمين کيفيت، کنترل پروژه، ارزيابي اقتصادي پروژه ها و غیره . این رشته بر پایه دانش تخصصی در علوم ریاضی ، طبیعی ، اجتماعی و نیز قوانین و روشهای تجزیه و تحلیل مهندسی و طراحی استوار است تا به کمک آنها به ارزیابی نتایج حاصل از سیستم‌های یکپارچه بپردازد .مهندسی صنایع تنها رشته  مهندسی است که عامل انسان یکی از مولفه های اصلی سیستم های مورد مطالعه آن را تشکیل می دهد.

رشته مديريت صنعتي همپوشاني خوبي با رشته مهندسي صنايع دارد . اين دو رشته شبيه‌ترين رشته‌ها به همديگر هستند و اين موضوع به دليل واحدهای مشترک درسی آن‌هاست. البته باید این نکته مهم را متذکر شد که :

مهندسی صنایع یک رشته مدیریتی نیست بلکه تخصص مهندس صنایع به عنوان ابزاری توانمند در خدمت یک مدیر قرار می‌گیرد، یعنی بیشترین کمک به یک مدیر می‌تواند توسط مهندس صنایع انجام بپذیرد.

تعریف مهندسی صنایع در یک جمله از نظر دانش آموختگان

» مهندسي صنايع ، نقطه ي اپتيمم دستيابي به هدف است.

» مهندس صنایع: مدیری توانا ، ذهنی خلاق، تفکری پویا.

» مهندسی صنایع اقیانوسی است به عمق یک وجب.

» مهندسی صنایع رابط همه ی مهندسین و آچار فرانسه صنعت

» مهندسی صنایع بازوی اجرایی مدیریت برای بهبود سیستمها است .

تاریخچه مهندسی صنایع

مهندسی صنایع به عنوان یک تخصص با پیدایش انقلاب صنعتی در ابتدای قرن نوزدهم شناخته شد. انقلاب صنعتی باعث به کارگیری نیروی انسانی بیشتر در صنایع و افول صنایع کوچک دستی شد.با گسترش روزافزون کارخانجات نیاز به تفکر مدیریتی و بهبود کیفیت بیش از پیش احساس شد . افراد زیادی جهت ارتقا کیفیت محصولات خود تلاش کردند. همراه با پیشرفت صنعت روش‌های حسابداری و هزینه یابی تحلیل علمی و آزمایشات و اثبات‌های علمی در طراحی و ساخت ابزارآلات نیز بکار گرفته شد . به دنبال این پیشرفت ها مدیریت علمی به عنوان طرحی نو معرفی شد. اولین گام برای علمی شدن مدیریت از امریکا آغاز شد. فردریک تیلور و همسرش لیلیان با فرموله کردن اصول اساسی به عنوان روش‌های علمی مدیریت، مدیریت علمی را به جهان معرفی کردند . در سال 1912 انجمنی برای ارتقا و رشد مدیریت ایجاد شد که در سال 1915 انجمن تیلور نام گرفت. این انجمن از سال 1934 با عنوان انجمن مهندسی صنایع به فعالیت خود ادامه داد .

تاریخچه مهندسی صنایع در آموزش عالی ایران

در سال۱۳۴۷ دانشکده مهندسی صنایع دانشگاه صنعتی شریف برای اولین بار در کشور با پذیرش دانشجوآغاز به کار کرد. دانشکده مهندسی صنایع دانشگاه علم و صنعت ایران نیز در سال ۱۳۵۲ تاسیس شد. در سال ۱۳۵۵ گروه مستقل مهندسی صنایع در دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی تکنیک تهران) تشکیل شد. دوره کارشناسی رشته تحصیلی مهندسی صنایع در گذشته ، با گرایشهای زیر ارائه می‌شد:

    برنامه‌ریزی و تحلیل سیستم‌ها

    تولید صنعتی

    تکنولوژی صنعتی

    ایمنی صنعتی

اما ازسال 1388 این گرایش ها از مقطع کارشناسی حذف شده و این رشته به صورت مهندسی صنایع-صنایع ارائه می شود.

ویژگی‌های مهندس صنایع

*طیف قابل ملاحظه ای از بهبود در بهره گیری از منابع مالی ، انسانی، زمانی، و معنوی در دسترس با استفاده از ابزارهای علمی مدل سازی و شبیه سازی را تحقق می دهد.

*تفکر فراگیر دارد تا بتواند با نگرشی سیستماتیک اجزای سیستم را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار داده و به هم مرتبط سازد.

*توانایی تدارک سطح هرچه بالاتری از رضایت از خدمات برای مشتریان در حرفه های گوناگون ایجاد می کند.

*خلاقیت دارد تا بتواند با توجه به اطلاعات خود (که مانند اقیانوسی از فنون و اطلاعات به عمق نیم متر است) به بهبود سیستم جاری و یا ارائه طرحی نو بپردازد.

*تغییر در میزان راندمان فعالیت های در حال انجام در سطح کارگاه های اجرایی گوناگون را پدید می آورد.

*رهبر گروه باشد تا بتواند علاوه بر طرح‌ریزی سیستم مورد نظر پیاده‌سازی و اجرا را نیز پی‌ریزی نموده و نقش رهبری گروه‌ها را به خوبی ایفا کند.

*ایجاد راهکار در مقابل فشارهای تحمیلی از سوی بازار برای افزایش دادن توانایی های بازار کار در مقابل رقابت های گوناگون ، شناسایی تقاضاهای جدید و فزاینده مشتری در دستور کار او می باشد.

*فنون کاهش دادن قیمت ها ضمن حفظ کیفیت و نیز ترجمه کیفیت های جدید مورد انتظار ولی پنهان از سوی مشتریان را استفاده می کند.

*مدیریت زمان داشته باشد تا بتواند با توجه به اهمیت زمان در کارهای اجرایی خدمات و کالا‌ها را با کیفیت عالی و در حداقل زمان ممکن ارائه دهد.

*ارتقا دهنده بهره‌وری باشد تا به جای در جا زدن در جای خود و اکتفا به وضعیت فعلی با دانش خود سعی در افزایش بهره‌وری و بهبود وضعیت کاری (هرچند کوچک) بنماید .

موقعیت‌ شغلی‌ مهندسی صنایع در ایران

این‌ رشته‌ در چند سال‌ اخیر جایگاه‌ خود را در داخل کشورپیدا کرده است و اکثر مسئولان‌ و متخصصان‌ نیز به‌ این‌ نتیجه رسیده اند که‌ جامعه‌ نیاز بسیاری‌ به‌ تخصص‌ فارغ‌التحصیلان‌ این‌ رشته‌ دارد. زیرا رشته‌ مهندسی‌ صنایع‌ افراد را برای‌ مدیریت‌ پرورش‌ می‌دهد و بهترین‌ و نزدیکترین‌ رشته‌ به‌ کارهای‌ مدیریتی‌ و برنامه‌ریزی‌ و اداره‌ امور است‌ و اگر قرار باشد برای‌ مدیریت‌ بخش‌ تولید یک‌ واحد صنعتی‌ بین‌ مهندس‌ مکانیک‌، برق‌ و صنایع‌ که‌ دارای‌ شرایط‌ مساوی‌ هستند، یک‌ نفر را انتخاب‌ کرد، مهندس‌ صنایع‌ اولویت‌ اول‌ را دارد. بنابراین‌ این‌ رشته‌ از نظر بازار کار مشکلی‌ ندارد. مهندس صنایع بازه کاری گسترده ای دارد که نمونه های از آن به صورت زیر است :

– کارمند بانک

– کارشناس واحد برنامه ریزی تولید (برنامه ریزی تولید : واحدی در کارخانجات است که تولید زیر نظر این واحد صورت میگیرد.چقدر تولید کنیم؟ چه موقع تولید کنیم؟ چه مقدار مواد بخریم؟… )

– مدیر واحد برنامه ریزی تولید…

– کارشناس کنترل کیفیت (واحدی که مسئول بررسی کیفیت اقلام تولیدی است)

– مدیر کنترل کیفیت

– کارشناس تضمین کیفیت (تضمین کیفیت: واحدی که فعالیتهائی به منظور ارزیابی و سنجش کیفیت محصول نهائی انجام میدهد)

– مدیر تضمین کیفیت

– کارشناس تعمیرات و نگهداری(قسمت برنامه ریزی) ( برنامه ریزی تعمیر دستگاه هائی که در کارخانه خراب یا بهر علتی باعث توقف تولید شده اند)

– مدیریت کیفیت : ایزو و غیره

– کارشناس کنترل پروژه (کنترل پروژه : مجموعه فعالیتهائی که در جهت پیش بینی ، محاسبه و اجرای پروژه ها از قبیل تخمین نیروی انسانی،ماشینی،زمان،هزینه و… انجام میگیرد.)

– انبار دار

 – کارشناس منابع انسانی(درصورت داشتن اطلاعات و تخصص کافی)

گرایش های کارشناسی ارشد مهندسی صنایع

گرایش مهندسی صنایع – صنایع

گرایش مهندسی صنایع – مهندسی مالی

گرایش مهندسی صنایع – سیستمهای اقتصادی و اجتماعی

گرایش مهندسی صنایع – مدیریت سیستم وبهره وری

 اگر سوالی درباره این رشته برای شما پیش آمده است، از قسمت نظرات همین مطلب می توانید به دنبال پاسخ آن باشید.