دانلود جلوه خاص آیات قرآنی در ادبیات فارسی

دریافت «جلوه خاص آیات قرآنی در ادبیات فارسی» از شبکه آموزشی پژوهشی ایران -مادسیج. هدف از ارائه این مطلب آشنایی دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی  با تاثیر پذیری ادبیات فارسی از قرآن است.

در تاریخ ادبیات فارسی، نشانه‌های تاثیر قرآن در نظم و نشر فارسی کاملا مشهود است. از جهات متعدد و به صور گوناگون شعرا و نویسندگان ما از عبارات و مضامین آیات قرآنی و الفاظ قرآنی استفاده کرده‌اند. این استفاده یا به عین عبارت بوده یا به مضمون یا به صورت اشاره و تلویح و درج یا به صورت حل و ترجمه یا به صورت کاربرد الفاظ قرآنی نمونه‌های زیادی در دوره‌های ادبی زبان فارسی سراغ داریم که این تاثیرات را کاملا نشان می‌دهد. در قرن چهارم هجری اصولا معارف اسلامی پایه و اساس فرهنگ جوامع مسلمان بود و در همه شئون زندگی مسلمانان نفوذ داشت. طبعا شعر و ادب نیز از این تاثیر و نفوذ بی‌بهره نماند.
در اشعار فارسی که از این دوره (عصر سامانی) برجای مانده، شواهد متعددی برای این تاثیر می‌توان یافت. در اشعاری از این دوره، مضامین و قصص قرآنی و احادیث نبوی به درجات و صور گوناگون بازتاب پیدا کرده است. مثلا در اشعار رودکی می‌بینیم: “حجت یکتا خدای و سایه اویست / طاعت او کرده واجب آیت فرقان” که اشاره دارد به “و اطیعوالله الرسول و اولی الامر منکم” (آیه ۶۲ سوره نسا). یا جای دیگر می‌گوید که “سماع و باده گلگون و لعبتان چو ماه / اگر فرشته ببیند در اوفتد در چاه” که اشاره به داستان هاروت و ماروت در قرآن است.
باز هم رودکی می‌گوید: “زلفینک او بر نهاده دارد / بر گردن‌هاروت زاولانه” (زاولانه = بند آهنین) که باز به داستان هاروت و ماروت در آیه ۹۶ سوره بقره اشاره دارد. از ابوشکور بلخی در همین دوره داریم: “از دور به دیدار تو اندر نگرستم / مجروح شد آن چهره پر حسن و ملاحت / وز غمزه تو خسته شد آزرده دل من / وین حکم قضایست جراحت به جراحت” که به آیه قصاص (۴۹) در سوره مائده اشاره دارد. یا باز شهید بلخی می‌گوید: “به منجنیق عذاب اندرم چو ابراهیم / در آتش حسراتم فگند خواهندی” که به داستان ابراهیم و نمرود در سوره انبیا (آیات ۶۱ _ ۶۹) اشاره دارد.

رضا انزابی‌نژاد، استاد بازنشستۀ زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد است. از او ده‌ها عنوان کتاب و مقاله در زمینۀ شرح و تصحیح و ترجمه و … به یادگار مانده‌است. انزابی‌نژاد به مدّت هفت‌سال سردبیر مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد بود. او همچنین یکی از اعضای قطب علمی فردوسی‌شناسی بود. کتاب «چون من در این دیار» (جشن‌نامۀ استاد دکتر رضا انزابی‌نژاد) در سال ۱۳۸۹ به همّت تنی چند از استادان زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی منتشر شده‌است.

او  علاوه بر تخصص در متون کلاسیک (به ویژه متون تاریخی دوره مغول)، نظامی گنجوی، سعدی و ادبیات معاصر، به زبان‌های خارجی: ترکی، عربی و فرانسه تسلط داشت.

دکتر انزابی نژاد از سال 1351 تدریس خود را در دانشگاه تبریز آغاز کرد و از سال 1366 تا قبل از بازنشستگی  با دانشگاه مشهد فردوسی مشهد همکاری داشت. او در این مدت علاوه بر تدریس در دانشکده ادبیات، مدیریت مجله دانشگاه ادبیات را نیز به عهده داشت.

تألیف نزدیک به 40 مقاله علمی در مجلات معتبر کشور: دانشگاه‌های تهران، تبریز، مشهد، تربیت معلم و مجلات نشر دانش، آینه پژوهش سخنرانی‌های علمی در چندین کنگره از جمله کنگره جهانی فردوسی، حافظ، نظامی و فضولی بغدادی در ایران، هند، تاجیکستان، جمهوری آذربایجان از کارهای ایشان است.

در سال 1389 دوستان و یاران دکتر انزابی نژاد برای عمری فعالیت ادبی و نوشتاری او یادنامه‌ای در بیش از 500 صفحه را از سوی انتشارات سخن منتشر کردند به نام «چو من در این دیار».

از جمله تالیفات دکتر انزابی نژاد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

فرهنگ لغت عامیانه، تصحیح و شرح مقامات حمیدی، تصحیح و شرح تجارب الامم فی تاریخ العرب و العجم، تصحیح و شرح چهار مقاله عروضی، تصحیح و شرح بوستان سعدی، فرهنگ لغت الرائد (عربی به فارسی)، رمان بابک (ترجمه از ترکی)، گزیده تاریخ بلعمی (کتاب درسی دانشگاهی)، گزیده مخزن الاسرار (کتاب درسی دانشگاهی)، گزیده کشف الاسرار میبدی (کتاب درسی دانشگاهی).

دکتر انزابی نژاد در روز جمعه 4 اسفند و در سن 76 سالگی دار فانی را وداع گفت.

   برای دسترسی به همه پاورپوینت ها،جزوات و دیگر فایل های رشته زبان و ادبیات فارسی کلیک کنید.