دانلود تأملی در فرهنگ اشارات ادبیات فارسی

دریافت مقاله « تاملی در فرهنگ اشارات ادبیات فارسی» از شبکه آموزشی پژوهشی ایران -مادسیج. هدف از ارائه این مطلب آشنایی دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی با شیوه نقد و معرفی و بررسی کتاب می باشد.

معمولا کتاب ها و پژوهش هایی که به بررسی اشارات و تمثیل ها در ادب فارسی می پردازند سعی بر آن دارند تا به  شیوه‎ای تحقیقی، و مستند به منابع و مدارک مربوط، نشان دهد که اولا فرهنگ و شعر و ادب فارسی، در ورای اشارات و تلمیحات و رموز و مظاهر گوناگون ، بر چه پشتوانة سرشاری از اندیشه و ادراک تکیه دارد؛ ثانیاً روشن کند که درک ابعاد هنری و غنای فرهنگی آن، بدون اطلاع از این اشارات و کنایه ها و اسرار و رموز ممکن نیست و به عنوان وظیفة نهایی خویش، دانشجویان و معلمان  و پژوهندگان ادب فارسی را در دست یافتن به این دقایق و گشودن برخی مشکلات، که در این رهگذر، خاصه هنگام رجوع به متون مختلف رخ می‎نماید یاری دهد.

فرهنگ اشارات ادبیات فارسی تالیف دکتر سیروس شمیسا، مجموعه ای ارزشمند از اشارات مختلفی می باشد که در قرون متمادی تجلی یافته و به متون نظم و نثر آن دوران تشخص د اده است. این اشارات شامل: آداب و رسوم و اعتقادات عوام و خواص، باورهای نجومی 0به ویژه نجوم احکامی) ، اساطیری، فرهنگی، پزشکی و حتی اعتقادات مربوط به جانوران و خواص احجار کریمه و … که پاره ای از این عقاید را شاید جز در همین متون در جای دیگر نتوان یافت.

سهیل یاری گل دره، نویسنده ی مقاله ی حاضر «تأملی در فرهنگ اشارات ادبیات فارسی» علاوه بر معرفی کتاب «فرهنگ اشارات ادبیات فارسی» توضیحاتی نیز پیرامون محتوا و بخش های گوناگون این کتاب ارائه می دهد.

همچنین این نکته بر خوانندگان آگاه متون ادیب پوشیده نیست که درک این اشارات که خود موجب نوعی تناسبات در متن می شود گاهی عامل التذاذ مضاعف و هنری از این اثار می گردد.

نویسنده ی مقاله به این نکته نیز اشاره می کنده که کتاب «فرهنگ اشارات» حاصل مطالعات سی ساله ی دکتر سیروس شمیسا و حسن ذوق و بذل دقت ایشان در متون ادبی و .. فارسی می باشد که حاصل همین زحمات و یادداشت های خویش را به عنوان رساله ی دکتری خود برگزیده و در سال 1357 نیز از آن دفاع کرده است.

نگاهی به زندگی علمی دکتر سیروس شمیسا

سیروس شَمیسا (زادهٔ ۲۹ فروردین ۱۳۲۷ در رشت) استاد ادبیّات فارسی و نویسندهٔ پرکار ایرانی است که تاکنون بیش از ۴۰ اثر خلق کرده‌است.

وی تحصیلات عالی خود را در دانشگاه شیراز آغاز کرد و چند سالی پزشکی خواند، ولی پس از چندی تغییر رشته داد و در همان‌جا مدرک کارشناسی خود را در ادبیّات فارسی گرفت. پس از آن وارد دوره دکتری ادبیات فارسی دانشگاه تهران شد و در سال ۱۳۵۷ از رساله خود به راهنمایی دکتر خانلری دفاع کرد.او در سال هشتاد یکی از چهره های ماندگار ایران لقب گرفت. کتابهای او در بسیاری از دانشگاههای ایران تدریس می شود.

نام سیروس شمیسا نزد فارسى پژوهان نام دیر آشنایى است . باید هم باشد . چه او بیش از 30 جلد كتاب در این حوزه به بازار نشر سپرده است و این امر چندان تعجب آور نیست . چه سیروس شمیسا بى اغراق پژوهش گر و استاد زبان فارسى است .

اغراق نیست اگر بنویسیم هر فارسى پژوهى با خواندن آثار سیروس شمیسا براى بیشتر پرسش هاى خود در حوزه ادب پارسى ، پاسخ هاى صریحى خواهد یافت .

درباره نقش و اهمیت كتاب هاى سیروس شمیسا در حوزه ادبیات فارسى باید این نكته را یادآور شد كه بسیارى از آثار او در شرایطى منتشر شده اند كه هیچ كتاب و نوشته قابل دفاع مستندى در زمینه هاى تحقیقى و تحلیلى او وجود نداشته است حال آنكه لزوم وجود چنین كتابهایى وقتى بیشتر معلوم و آشكار مى شود كه بدانیم سیروس شمیسا در این كتابها به سیر و تحول و تطور ساختى و مضمونى انواع شیوه ها و نگرش هاى ادبى پرداخته است و این كار بس سترگ و بزرگى بود كه ازعهده كسى جز خود شمیسا بر نمى آمد .

مثلاً پیش از آنكه كتاب سیر رباعى شمیسا منتشر شود هیچ كتاب و نوشته قابل دفاع و مستندى در زمینه شناخت رباعى و سرنوشت تاریخى آن از آغاز تا امروز وجود نداشت . هر چند مقاله هایى به طور پراكنده در نشریات و مجلات تخصصى و ادبى درباره وزن رباعى و داستان به وجود آمدن آن به چاپ مى رسید اما آن نوشتارها چندان كه باید توان پاسخگویى به پرسش هاى پژوهشى را نداشتند .

از نكات قابل توجه در آثار سیروس شمیسا تقسیم بندى هاى دقیق و علمى اوست و از این منظر شمیسا نقش بسیار مهمى در بازآفرینى و تئوریك ساختن مباحث مهم و مغفول مانده ادبى ما داشته است و در این باره توانسته است به گونه اى آكادمیك و قابل فهم براى دانشجویان ادبیات مباحث مهم و كلیدى ادبیات فارسى را تشریح و تبیین كند و این كار شگرفى است كه تنها از عهده او ساخته بوده است.

علاقه و دقت نظر شمیسا در زبان و ادبیات فارسى از روزگار كودكى و جوانى بر او مستولى بوده است . آنقدركه پس از تكمیل دوران تحصیلات دبیرستانى وقتى براى تحصیل در رشته پزشكى پذیرفته مى شود ، تاب مقاومت در برابر این عشق را نمى آورد و تحصیل در رشته پزشكى را نیمه كاره رها مى كند و در رشته ادبیات دانشگاه شیراز به تحصیل مى پردازد و پس از كسب فوق لیسانس در همین رشته ، دكتراى زبان و ادبیات فارسى اش را از دانشگاه تهران كسب مى كند .

خودش درباره آثارش مى گوید: «همه كتابهایى كه تاكنون به چاپ رسانده ام ، درسى ، دانشگاهى و تحقیقى بود ه اند . شمیسا بیش از 30 سال و اندى سال است كه استاد دانشگاه است و 40كتاب نوشته است كه همگى مورد علاقه و استقبال دانشجویان ، مخاطبان و علاقه مندان و فارسى پژوهان داخل و خارج كشور قرار گرفته است. »

شیوه نگرش شمیسا به موضوعات مختلفى كه در زبان و ادبیات فارسى مطرح است و بخش بندى ها و نوع تحلیل هایش همانند كنكاش و جست و جوى وسواس آمیز در گوشه هاى نیمه تاریك تاریخ ادبیات فارسى است و شمیسا در اغلب آثارش در جست وجوى روزنه هایى است كه مى تواند زمینه هاى فهم و درك تاریخى روند آثار هنرى و ادبى شعر او نویسندگان فارسى زبان را فراهم آورد.

در بخش هایی از این مقاله«تأملی در فرهنگ اشارات ادبیات فارسی» به تصحیح متون، ضبط صحیح کلمات، روبط تناسبات و اشارات پرداخته می شود. نویسنده ی مقاله در ادامه، ایراداتی را ذکر کرده و با دلیل و مستند به اصلاح ایرادات نیز پرداخته است.

 

   برای دسترسی به همه پاورپوینت ها،جزوات و دیگر فایل های رشته زبان و ادبیات فارسی کلیک کنید.