دانلود تأملی در فرهنگ اشارات ادبیات فارسی

دریافت مقاله « تاملی در فرهنگ اشارات ادبیات فارسی» از شبکه آموزشی پژوهشی ایران -مادسیج. هدف از ارائه این مطلب آشنایی دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی با شیوه نقد و معرفی و بررسی کتاب می باشد.

معمولا کتاب ها و پژوهش هایی که به بررسی اشارات و تمثیل ها در ادب فارسی می پردازند سعی بر آن دارند تا به  شیوه‎ای تحقیقی، و مستند به منابع و مدارک مربوط، نشان دهد که اولا فرهنگ و شعر و ادب فارسی، در ورای اشارات و تلمیحات و رموز و مظاهر گوناگون ، بر چه پشتوانه سرشاری از اندیشه و ادراک تکیه دارد؛ ثانیاً روشن کند که درک ابعاد هنری و غنای فرهنگی آن، بدون اطلاع از این اشارات و کنایه ها و اسرار و رموز ممکن نیست و به عنوان وظیفه نهایی خویش، دانشجویان و معلمان  و پژوهندگان ادب فارسی را در دست یافتن به این دقایق و گشودن برخی مشکلات، که در این رهگذر، خاصه هنگام رجوع به متون مختلف رخ می‎نماید یاری دهد.

فرهنگ اشارات ادبیات فارسی تالیف دکتر سیروس شمیسا، مجموعه ای ارزشمند از اشارات مختلفی می باشد که در قرون متمادی تجلی یافته و به متون نظم و نثر آن دوران تشخص د اده است. این اشارات شامل: آداب و رسوم و اعتقادات عوام و خواص، باورهای نجومی ۰به ویژه نجوم احکامی) ، اساطیری، فرهنگی، پزشکی و حتی اعتقادات مربوط به جانوران و خواص احجار کریمه و … که پاره ای از این عقاید را شاید جز در همین متون در جای دیگر نتوان یافت.

سهیل یاری گل دره، نویسنده ی مقاله ی حاضر «تأملی در فرهنگ اشارات ادبیات فارسی» علاوه بر معرفی کتاب «فرهنگ اشارات ادبیات فارسی» توضیحاتی نیز پیرامون محتوا و بخش های گوناگون این کتاب ارائه می دهد.

همچنین این نکته بر خوانندگان آگاه متون ادیب پوشیده نیست که درک این اشارات که خود موجب نوعی تناسبات در متن می شود گاهی عامل التذاذ مضاعف و هنری از این اثار می گردد.

نویسنده ی مقاله به این نکته نیز اشاره می کنده که کتاب «فرهنگ اشارات» حاصل مطالعات سی ساله ی دکتر سیروس شمیسا و حسن ذوق و بذل دقت ایشان در متون ادبی و .. فارسی می باشد که حاصل همین زحمات و یادداشت های خویش را به عنوان رساله ی دکتری خود برگزیده و در سال ۱۳۵۷ نیز از آن دفاع کرده است.

نگاهی به زندگی علمی دکتر سیروس شمیسا

سیروس شَمیسا (زادهٔ ۲۹ فروردین ۱۳۲۷ در رشت) استاد ادبیّات فارسی و نویسندهٔ پرکار ایرانی است که تاکنون بیش از ۴۰ اثر خلق کرده‌است.

وی تحصیلات عالی خود را در دانشگاه شیراز آغاز کرد و چند سالی پزشکی خواند، ولی پس از چندی تغییر رشته داد و در همان‌جا مدرک کارشناسی خود را در ادبیّات فارسی گرفت. پس از آن وارد دوره دکتری ادبیات فارسی دانشگاه تهران شد و در سال ۱۳۵۷ از رساله خود به راهنمایی دکتر خانلری دفاع کرد.او در سال هشتاد یکی از چهره های ماندگار ایران لقب گرفت. کتابهای او در بسیاری از دانشگاههای ایران تدریس می شود.

نام سیروس شمیسا نزد فارسى پژوهان نام دیر آشنایى است . باید هم باشد . چه او بیش از ۳۰ جلد کتاب در این حوزه به بازار نشر سپرده است و این امر چندان تعجب آور نیست . چه سیروس شمیسا بى اغراق پژوهش گر و استاد زبان فارسى است .

اغراق نیست اگر بنویسیم هر فارسى پژوهى با خواندن آثار سیروس شمیسا براى بیشتر پرسش هاى خود در حوزه ادب پارسى ، پاسخ هاى صریحى خواهد یافت .

درباره نقش و اهمیت کتاب هاى سیروس شمیسا در حوزه ادبیات فارسى باید این نکته را یادآور شد که بسیارى از آثار او در شرایطى منتشر شده اند که هیچ کتاب و نوشته قابل دفاع مستندى در زمینه هاى تحقیقى و تحلیلى او وجود نداشته است حال آنکه لزوم وجود چنین کتابهایى وقتى بیشتر معلوم و آشکار مى شود که بدانیم سیروس شمیسا در این کتابها به سیر و تحول و تطور ساختى و مضمونى انواع شیوه ها و نگرش هاى ادبى پرداخته است و این کار بس سترگ و بزرگى بود که ازعهده کسى جز خود شمیسا بر نمى آمد .

مثلاً پیش از آنکه کتاب سیر رباعى شمیسا منتشر شود هیچ کتاب و نوشته قابل دفاع و مستندى در زمینه شناخت رباعى و سرنوشت تاریخى آن از آغاز تا امروز وجود نداشت . هر چند مقاله هایى به طور پراکنده در نشریات و مجلات تخصصى و ادبى درباره وزن رباعى و داستان به وجود آمدن آن به چاپ مى رسید اما آن نوشتارها چندان که باید توان پاسخگویى به پرسش هاى پژوهشى را نداشتند .

از نکات قابل توجه در آثار سیروس شمیسا تقسیم بندى هاى دقیق و علمى اوست و از این منظر شمیسا نقش بسیار مهمى در بازآفرینى و تئوریک ساختن مباحث مهم و مغفول مانده ادبى ما داشته است و در این باره توانسته است به گونه اى آکادمیک و قابل فهم براى دانشجویان ادبیات مباحث مهم و کلیدى ادبیات فارسى را تشریح و تبیین کند و این کار شگرفى است که تنها از عهده او ساخته بوده است.

علاقه و دقت نظر شمیسا در زبان و ادبیات فارسى از روزگار کودکى و جوانى بر او مستولى بوده است . آنقدرکه پس از تکمیل دوران تحصیلات دبیرستانى وقتى براى تحصیل در رشته پزشکى پذیرفته مى شود ، تاب مقاومت در برابر این عشق را نمى آورد و تحصیل در رشته پزشکى را نیمه کاره رها مى کند و در رشته ادبیات دانشگاه شیراز به تحصیل مى پردازد و پس از کسب فوق لیسانس در همین رشته ، دکتراى زبان و ادبیات فارسى اش را از دانشگاه تهران کسب مى کند .

خودش درباره آثارش مى گوید: «همه کتابهایى که تاکنون به چاپ رسانده ام ، درسى ، دانشگاهى و تحقیقى بود ه اند . شمیسا بیش از ۳۰ سال و اندى سال است که استاد دانشگاه است و ۴۰کتاب نوشته است که همگى مورد علاقه و استقبال دانشجویان ، مخاطبان و علاقه مندان و فارسى پژوهان داخل و خارج کشور قرار گرفته است. »

شیوه نگرش شمیسا به موضوعات مختلفى که در زبان و ادبیات فارسى مطرح است و بخش بندى ها و نوع تحلیل هایش همانند کنکاش و جست و جوى وسواس آمیز در گوشه هاى نیمه تاریک تاریخ ادبیات فارسى است و شمیسا در اغلب آثارش در جست وجوى روزنه هایى است که مى تواند زمینه هاى فهم و درک تاریخى روند آثار هنرى و ادبى شعر او نویسندگان فارسى زبان را فراهم آورد.

در بخش هایی از این مقاله«تأملی در فرهنگ اشارات ادبیات فارسی» به تصحیح متون، ضبط صحیح کلمات، روبط تناسبات و اشارات پرداخته می شود. نویسنده ی مقاله در ادامه، ایراداتی را ذکر کرده و با دلیل و مستند به اصلاح ایرادات نیز پرداخته است.

 

   برای دسترسی به همه پاورپوینت ها،جزوات و دیگر فایل های رشته زبان و ادبیات فارسی کلیک کنید.